E-TİCARET TÜRLERİ

Hayata girdiği andan itibaren e-ticaret kavramı ihracat, ithalat ve perakende satış tekniklerine yeni bir yorum getirmiştir. Hatta sadece mağazacılık, toptancılık ve alışveriş anlayışını değiştirmekle kalmayıp kendi içinde sürekli değişimlere uğramıştır. İlk zamanlarda sadece perakende satışa yönelik ve sınırlı sektörlere hitap ederek başlamış, günümüzde geleneksel ticaretin yapıldığı her alanda kullanılır hâle gelmiştir.

E-ticaretin türlerini daha iyi anlamak için e-ticaret kullanıcılarını belirlemek önemlidir. Bazı e-ticaret kullanıcıları şunlardır:

• Bankalar

• Sigorta şirketleri

• Kamu kurum ve kuruluşları

• Pazarlama sektörü

• Eğlence sektörü

• Perakende sektörü

• Gıda sektörü

• Hazır giyim sektörü

• Tekstil sektörü

Zincir marketler

• Teknoloji marketleri

• Eğitim sektörü

• Yayınevleri

• Üniversiteler

• İkinci el satışın yapıldığı siteler

• Otomotiv ve yedek parça sektörü

• Turizm ve konaklama sektörü

• Emlak sektörü

E-ticaret kullanıcılarından akla gelebilecek en temel olanlar belirtilmiştir. Günümüz dünyasında ticari faaliyet gösteren bütün sektörler artık bir şekilde e-ticareti kullanmaktadır.

E-ticaret ile yapılan alışveriş hacminin sürekli büyümesi, e-ticaret kullanıcılarının sürekli artması, gelişen güvenlik ve ödeme yöntemleri sonrası artan yoğunlaşma ile birlikte e-ticaret konusunda da farklı modeller oluşmaya başlamıştır. E-ticaret, temel olarak satılan ürüne ya da alım satım işleminin gerçekleştiği taraflara göre iki gruba ayrılır.

Satılan Ürünün Niteliğine Göre E-Ticaret Türleri

E-ticaret, satılan ürünün niteliğine göre iki türe ayrılır

Doğrudan E-Ticaret:

Herhangi bir fiziki mağaza ya da platforma ihtiyaç duyulmadan mal ve hizmetlerin ödeme ve tesliminin çevrimiçi olarak yapıldığı türdür. Burada belirtilen mal ve hizmetlere örnek olarak bilgisayar yazılımları, müzik, film, oyun gibi eğlence hizmetleri, çevrimiçi dersler ya da kurslar ve özellikle Covid-19 ile birlikte son iki yılda hayatın içine giren görüntülü muayene (uzaktan doktor muayenesi) hizmetleri verilebilir.

Dolaylı E-Ticaret:

İnternet üzerinden bir ürün için sipariş verilip ödemesinin yapılması, daha sonra satıcı tarafından ürün veya hizmetin posta, kargo ya da kuryeler vasıtasıyla müşteriye teslim edilmesi şeklinde gerçekleşir. Örnek olarak bir e-ticaret sitesinden kitap alınması ya da bir halı ve koltuk yıkama firmasından koltuk temizleme hizmeti alınması verilebilir

Alışverişin Taraflarına (Çalışma Şekline) Göre E-Ticaret Türleri

Bu ticaret türünde modelleri belirleyen unsur, alıcı ve satıcının niteliğidir. En çok kullanılan türler şunlardır:

B2B [Business To Business (İşletmeden İşletmeye)]:

Şirketler arasında ticaret yapılan e-ticaret modelidi. Bu modelde, işletme tüketiciye ürün satışı gerçekleştirmez. Üreticilerin ya da toptancıların mağazalara toplu satış yapması ya da perakende satış yapan firmaların tedarikçilerinden sipariş vermesi, faturalarını alması ya da ödeme yapması bu türün içine girer.

C2C [Consumer To Consumer (Tüketiciden Tüketiciye)]:

Tüketicilerin kendi aralarında işlem yaptıkları e-ticaret modelidir Güvenilir web siteleri aracılığıyla tercih ettikleri farklı ödeme yöntemleri ile birbirleriyle ürün ya da hizmet satışı gerçekleştirirler. Kişilerin kullandıkları eşyaları ikinci el olarak ya da kendi becerileriyle ürettikleri el yapımı ürünleri (örme kıyafetler, konserve, kurutulmuş gıdalar, zeytin, zeytinyağı, salça gibi gıda ürünleri, günlükpişmiş yemekler vb.) satmak istemesi bu modele örnektir. Bu modelde web siteleri ya da mobil uygulamalar; alan ve satan kişiler arasında ödemenin güvenirliği, ürünün doğruluğu, ürün fiyatlandırması, ürünün niteliği ve açıklamaları gibi konularda her iki tarafa da aracılık eder

B2G [Business To Government (İşletmeden Kamuya)]:

İşletmelerle kamu kurumları arasında yapılan e-ticaret modelidir. En çok karşılaşılan modeli; kamu kurumları tarafından çevrimiçi olarak ihalelerin açılması, işletmelerin bu ihalelere katılması ve talep edilen ürün ya da hizmet satışının devlet kurumuna yapılması şeklindedir. Şirket çalışanlarının sigorta ödemeleri devlete yapılan vergi ödemeleri de bu model içine dâhil edilebilir. Devlet Malzeme Ofisi tarafından açılan ihaleler ya da tüm kamu kurumlarının ihalelerinin bulunduğu ekap.kik.gov.tr web sitesi bumodele örnek verilebilir.

C2G [Customer To Government (Tüketiciden Kamuya)]:

Kişilerle devlet kurumları arasında yapılan e-ticaret modelidir. Bazı kaynaklar bu türü ticari işlem olarak kabul etmez. Kamu kurumlarına yapılan her türlü vergi, ceza, harç ödemeleri, kişilerin prim ve başvuru ücreti ödemeleri bu kapsamda yer alır. Gib.gov.tr bu modele örnek verilebilir. Bu türlerin dışında farklı kaynaklarda, başka unsurların arasındaki ticari ilişkilere de rastlamak mümkündür. Bu durum, e-ticaretin gelişimi ile birlikte sürekli artan bir çeşitlilik içerir.